کاربرد مدل شواهد وزنی در ارزیابی حساسیت زمین لغزش با استفاده از فناوری سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز جاغرق)

زمین ­لغزش یک پدیده زمین ­شناسی است که می­تواند منشاء آسیب­ های متعدد در محیط زیست طبیعی و جامعه بشری باشد. شناخت نواحی مستعد وقوع زمین­ لغزش و خطرات ناشی از آن یکی از اقدامات اولیه در مدیریت منابع طبیعی و برنامه‌ریزی­های توسعه ­ای و عمرانی است. روش­های متعددی برای پهنه­ بندی خطر زمین ­لغزش ارائه شده است. در این بین نقشه‌های حساسیت و پهنه ­بندی خطر از ابزار بسیار مفید برای برنامه ریزان و مهندسان جهت مکان­گزینی مناسب در ابعاد مختلف توسعه، به شمار می‌رود. هدف از این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر وقوع زمین­ لغزش و پهنه ­بندی حوضه آبخیز جاغرق به لحاظ وقوع این رخداد با استفاده از روش شواهد وزنی مبتنی بر تکنیک سامانه اطلاعات جغرافیایی است. به این منظور با در نظرگرفتن موقعیت زمین­ لغزش­ها از پایگاه داده­های اطلاعات مکانی شامل: توپوگرفی، لیتولوژی، پوشش زمین و خط­واره ­ها استفاده شد. داده‌­های توپوگرافی شامل اطلاعاتی چون: ارتفاع، زاویه شیب، جهت شیب، شکل شیب (شکل منحنی)،  فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، شاخص توان آبراهه و شاخص حمل رسوب، از مدل ارتفاعی رقوم تهیه شد. اطلاعات زمین‌شناسی و فاصله از گسل(خطواره ها) از پایگاه داده­های زمین شناسی اخذ گردید و در ادامه لایه نواحی بارشی نیز با استفاده از داده­های هواشناسی تهیه گردید. با اتکا به قابلیت­های روش شواهد وزنی ارتباط هر یک از عوامل و نقاط لغزشی تعیین و وزن طبقه ­های هر عامل مشخص شد و نقشه ­های پهنه­ بندی خطر زمین­ لغزش با استفاده از جمع جبری ساده، برای منطقه مورد مطالعه تهیه گردید. در نهایت میزان دقت و صحت نقشه­ با استفاده از شاخص Li مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان می­دهد که در بین زیرمعیارهای موثر بر وقوع زمین لغزش عوامل ارتفاع و بارش به ترتیب با اوزان 66/47 و 47/24 به عنوان مهم­ترین عوامل در ایجاد  زمین ­لغزش در حوضه مطالعاتی محسوب می­شوند. نتایج حاصل از ارزیابی دقت و صحت مدل، روند صعودی شاخص زمین­لغزش از پهنه خطر کم به زیاد را نشان داده که خود تاییدی برکفایت دقت مدل است. با استفاده از نقشه ارائه شده می­توان مناطق ناپایدار را شناسایی و در اجرای برنامه­های عمرانی به آن استناد نمود.